Zhgënjimi

Zhgënjimi dhe ndikimi i tij në personalitetin njerëzor

 

Zhgënjimi është një ndjenjë universale dhe pjesë e pandashme e përvojës njerëzore. Nga studimet e bëra, rezulton se kjo ndjenjë është aq e vjetër sa vetë njeriu  dhe pothuajse është e pamundur që njeriu të mos ndeshet me të. Është një gjendje mjaft e zakonshme që lind si pasojë e pafuqisë që njeriu përjeton, kur ai nuk arrin të realizojë disa qëllime dhe dëshira që i ka vendosur vetes. Të përjetosh zhgënjimin në çfarëdo formë apo nga kushdo, nuk është aspak e lehtë, sidomos kur ai vjen nga rrethi i ngushtë, apo kur përballesh me situata që nuk i kishe menduar ndonjëherë, por papritur ndeshesh me kufizime, refuzime, tradhëti, gënjeshtra, manipulime, etj. Është një plagë e heshtur.

Por, ndonëse i dhimbshëm, zhgënjimi mund të jetë gjithashtu një mësim i paçmuar jetësor. Në këtë rast, ai mund të ndikojë pozitivisht në rritjen individuale të personit, duke sjellë një ndryshim të thellë në jetën e tij. Por nëse ndjenja e zhgënjimit vazhdon për një kohë të gjatë, personi duhet të bëjë kujdes, sepse ndikon drejtpërdrejt në gjendjen shëndetësore, psikologjike dhe shpirtërore, pra përfshin gjithë qenien e tij. Nëse kjo gjendje kalon kufirin, mund të bëhet një bombë me sahat. Mund të ketë ndikim të thellë në shëndetin e individit, në shëndetin imunitar, gjumë  dhe shëndetin kardiovaskular.

Shkaqet e ndryshme të zhgënjimit

Zhgënjimi mund të shfaqet në forma dhe momente të ndryshme. Zakonisht, ai shkaktohet nga marrëdhëniet ndërpersonale (romantike, miqësore dhe familjare) dështimet profesionale apo nga situata që ndodhin në jetën e përditshme. Kur njeriu zhgënjehet, fillon të bëhet cinik, përjeton ndjenjën e hidhërimit, izolimin social, shfaq një mungesë besimi dhe fillon të shohë çdo situatë si të dyshimtë ose të rrezikshme, sidomos nëse zhgënjimi ka burimin nga tjetri apo rrethi i ngushtë. Gjithashtu, personi humbet entuziazmin dhe motivimin për qëllimet që i kishte vendosur më parë vetvetes. Fillon të shohë gjithçka në mënyrë negative dhe ndihet i pafuqishëm përballë asaj që po ndodh. Kjo gjendje kaplon gjithë qenien e personit, duke prekur sidomos zonën më të thellë të shpirtit.

Disa shenja të tjera që shfaqen janë: nervozizmi, zemërimi, zvarritja e gjërave dhe vështirësia në pranimin e realitetit. Shfaqen gjithashtu agresiviteti, depresioni, vetëvlerësimi i ulët, humbja e vetëbesimit dhe e gëzimit të jetës. Pas gjithë kësaj, njeriu fillon të mendojë: “Po të isha në një vend tjetër, do isha më mirë…Po të kisha dikë tjetër në krah, do të isha më i lumtur… Po të kisha një punë tjetër, do të fitoja më shumë para…” dhe kështu me radhë, vazhdon listën duke i thënë vetes “Po të kisha… apo, po të isha…”. Njeriu duhet të kuptojë se është krijuar për gjëra më të mëdha dhe jo për t’u ndalur dhe për të vajtuar. Zemra e njeriut ka një mision dhe qëllim dhe nuk mund të ngopet me lëvozhga.

Po sikur dielli të fliste, ai do të thonte se është i lumtur kur shkëlqen. Nëse një laps do të fliste, do të thonte se është i lumtur kur shkruan. Sikur një libër të fliste, do të thonte se është i lumtur kur lexohet, etj., sepse këto janë qëllimet për të cilat janë krijuar. Pra, edhe njeriu duhet të dijë dhe të ketë një qëllim të qartë se për çfarë është këtu, cili është misioni i tij.

Kur e kupton se është krijuar për gjëra më të larta se ato tokësore, zhgënjimi do të jetë shumë më i vogël dhe nuk do të lidhet vetëm me kënaqësitë tokësore apo të çastit. Sigurisht, sa më materialist të jetë qëllimi i personit, aq më i madh është zhgënjimi, sepse jo gjithçka ka të bëjë me materializmin. Kur njeriu, si parim, zgjedh vlerat njerëzore dhe shpirtërore, nuk do t’i bëjnë përshtypje pasuritë tokësore që janë kalimtare. Po ashtu, kur njeriu shkëputet nga Krijuesi, shumë lehtë mund të zhgënjehet nga gjithçka. Siç dihet, kur njeriu përjeton ndjenjën e zhgënjimit, ai ndryshon sidomos në aspektin negativ. E gjithë kjo vjen si pasojë e lëndimit të zemrës.

Pakënaqësia jote nuk është për shkak të mungesës së pasurisë, pozitës, famës. Nuk është për shkak të gjërave toksore që të mungojnë, por nga mungesa e vlerave që janë pasuri e brendshme dhe që nuk mund t’i mohojë apo t’i marrë askush.

Nëse zhgënjimi është afatgjatë, mund të ndikojë në besimin e individit te të tjerët dhe të bëhet një pengesë për zhvillimin e tij personal.  Gjithashtu, njerëzit që përballen për një kohë të gjatë me zhgënjimin dhe nuk kërkojnë ndihmë, shumë lehtë drejtohen te substancat narkotike, alkooli, ushqimet dhe pijet e padëshiruara dhe gjërat që dëmtojnë shëndetin e tyre. Ndonëse njeriu mund të zgjedhë të mos flasë për të, por e tradhëton gjuha e trupit dhe sjelljet e tij. Ajo që kërkohet të dimë është se zhgënjimi ndodh kur dëshirat ngatërrohen me ndjenjat personale, me nevojat dhe realitetin. Nuk duhet ta durojmë apo tolerojmë zhgënjimin, por ta menaxhojmë dhe të mësohemi se si ta përballojmë.

Strategjitë për menaxhimin e zhgënjimit

Të përballosh apo të menaxhosh zhgënjimin nuk është aq e lehtë dhe e thjeshtë. Nevojitet së pari që personi të pranojë se po kalon nëpër këtë gjendje dhe të pyesë veten: “Pse po e përjetoj këtë ndjenjë dhe nga më vjen kjo?” Për të pasur një përspektivë më të qartë se menaxhimi i zhgënjimit është një proces që kërkon vetëdije dhe përpjekje të vazhdushme dhe jo vetëm një qasje pozitive dhe reflektive, por mund të theksohet se procesi mund të përmirësohet edhe me ndihmën e profesionistëve. Pasi kuptohen disa situata, mund të fillojë puna për menaxhimin e zhgënjimit. Pra, është e rëndësishme ta njohësh zhgënjimin dhe të kuptosh se ai është një pjesë e natyrshme e jetës, dhe duhet mësuar si të përballohet. Duhet lënë që të kalojë në qetësi dhe të mos lejohet të shpërthejë. Të dish ta lësh të shkojë do të thotë ta njohësh dhe të jesh i ndërgjegjshëm për atë që po ndodh. Pas gjithë kësaj, këshillohet të përdoren disa teknika si: t’i kujtojmë vetes gjërat pozitive, të zëvendësojmë mendimet negative me ato pozitive, të praktikojmë frymëmarrjen e thellë, të bëjmë ushtrime fizike, të meditojmë, të lutemi, sepse këto ndikojnë drejtëpërdrejt në përmirësimin e gjendjes emocionale. Gjithashtu është mirë që  të distancohemi përkohësisht nga burimi i zhgënjimit, të flasim me dikë që kemi besim, të mësojmë nga gabimet tona, të organizojmë kohën, të mësojmë të themi “jo”, të kërkojmë ndihmë profesionale. Por ndihma profesionale nuk është vetëm për individët që kalojnë përmes një periudhe të gjatë zhgënjimi, por edhe për ata që duan të zhvillojnë kapacitetin për të përballuar situata të vështira.

Të kuptuarit e zhgënjimit është thelbësore për mirëqenien tonë në aspektin emocional dhe mendor. Duhet të përpiqemi ta shndërrojmë zhgënjimin në motivim, të mos kërkojmë perfeksionizëm sepse ai nuk ekziston në rruzullin tokësor dhe të kuptojmë se jo gjithçka varet vetëm nga ne. Kërkohet pak kohë për t’u qetësuar, pastaj mund të veprohet. Kur përballesh me zhgënjimin, nuk mund të reagosh me kokëfortësi dhe këmbëngulje, por me qetësi dhe duresë. Gjithashtu, është shumë e rëndësishme që personi të dallojë dëshirat, nevojat dhe realitetin. Duhet të përqendrohet në të tashmen, sepse zhgënjimi shpesh vjen nga mendimet për të kaluarën apo për të ardhmen. Ndoshta, kur thuhet me fjalë, duket shumë e thjeshtë, por në realitet nuk është kështu sepse kërkon kohë dhe guxim. Për të mos lejuar që zhgënjimi të na lodhë, duhet të fillojmë të vlerësojmë dhuratat që Zoti na ka dhënë çdo ditë, duke mbajtur një ditar reflektues ku shkruhet për ndjenjat, mendimet dhe mirënjohje për gjërat që kemi dhe jo për ato që na mungojnë. Kjo mund të jetë një mënyrë efikase për të pastruar mendjen dhe për të analizuar arsyet e zhgënjimit. Ky proces mund të ndihmojë në nxjerrjen e mësimeve nga përvojat e këqija dhe për rritjen personale. Një mënyrë e thjeshtë është të shkruani disa fjalë çdo ditë për atë që po ndodh dhe si ndiheni, duke e parë gjithnjë si mundësi për të mësuar.

Zhgënjimi, edhe pse një ndjenjë e dhimbshme, është një mundësi për vetë-reflektim dhe rritje. Është një shenjë që na fton të kuptojmë më mirë veten, dëshirat tona dhe të forcojmë qëllimet tona për të ardhmen. Kur e menaxhojmë me vetëdije dhe guxim, zhgënjimi mund të na bëjë të fortë dhe të na udhëheqë në rrugën drejt përmbushjes së misioneve tona më të larta. Kjo ndjenjë na kujton se e vërteta dhe lumturia nuk gjenden në pasuri, pushtet apo kushte të jashtme, por në vlerat që ne kultivojmë brenda vetes. Pra, është thelbësore të pranojmë zhgënjimin si pjesë të jetës dhe ta shndërrojmë atë në një forcë pozitive për zhvillimin personal. Pavarësisht se çfarë na sjell jeta, gjithmonë kemi mundësinë të zgjedhim të ecim përpara me besim dhe optimizëm, duke u fokusuar tek ato që janë me të vërtetë të rëndësishme.

 

                                                                      m.Franciska (Suzana) Lekaj

 

 

 

Referenca:

Fulton J.Sheen, YOU, Alba House, New York,U.S.A, 2003

Anselm Grün, Pace, gioia o frustazione, Edizioni Messaggero Padova, Itala,2001